Jałowe martwice kości (łac. necrosis aseptica ossium, syn. necrosis ischaemica, osteochondrosis, osteochondritis, epiphysitis, chondroosteonecrosis) – grupa chorób, których wspólną cechą jest nekroza kości lub jej fragmentów, niezwiązana z udziałem zakażenia drobnoustrojami. Jako przyczynę powstawania martwic aseptycznych uznaje się zaburzenie ukrwienia jądra kostnienia kości, powstałe na różnorodnym tle (zator, uraz,zakrzep, itp.) ale etiologia nie jest do końca poznana. Początkowo martwy fragment kostny ulega resorpcji, a następnie zostaje odbudowany. Na skutek działania sił i obciążeń, odbudowywany fragment ulega często deformacji. Choroby te występują szczególnie często w wieku dziecięcym i u osób młodych; w zależności od miejsca występowania (znanych jest ponad 40) martwicy aseptycznej wyróżnia się szereg jednostek chorobowych, o zazwyczaj eponimicznych nazwach.
Termin jałowej martwicy kości wprowadził do medycyny w 1910 roku niemiecki chirurg Georg Axhausen (1877-1960).
Poniżej tabela zawierająca najczęstsze postaci jałowych martwic:
| Choroba | Synonim | Lokalizacja zmian |
|---|---|---|
| Choroba Perthesa | Martwica typu Legga-Calvégo-Waldenströma-Perthesa | Głowa i szyjka kości udowej |
| Choroba Freiberga-Köhlera II | osteochondrosis metatarsophalangelais iuvenilis deformans | Głowa II rzadziej III kości śródstopia |
| Choroba Osgooda-Schlattera | osteochondropathia, osteochondrosis tuberositatis tibiae | Guzowatość kości piszczelowej |
| Choroba Scheuermanna | kyphosis dorsalis iuvenilis | Płytki graniczne trzonów kręgów |
| Choroba Köhlera I | osteonecrosis aseptica ossis navicularis tarsi | Kość łódkowata |
| Choroba Kienböcka | necrosis ossis lunati | Kość księżycowata |
| Choroba Haglunda | osteonecrosis apophysitis calcanei | Nasada kości piętowej |
| Choroba Königa | osteochondrosis dissecans König | Oddzielająca martwica kostno-chrzęstna kolana |
| Choroba Blounta | piszczel szpotawa, tibia vara | Bliższa przyśrodkowa część przynasady i nasady kości piszczelowej |
| Choroba Pannera | necrosis aseptica capituli humeri | Główka kości ramiennej |
| Choroba Preisera | necrosis aseptica ossis navicularis | Kość łódeczkowata |
Leczenie polega zapobieganiu powstawania deformacji lub na leczeniu operacyjnym już powstałych deformacji wskutek niewłaściwego postępowania lub agresywności choroby.
Czas leczenia jest różny w zależności od rodzaju jałowej martwicy i jej rozległości od 6 miesięcy do 4 lat.